W I kwartale 2024 roku jedynie 100 firm ogłosiło upadłość[1]. To o 18% mniej niż w analogicznym okresie 2023 roku. Jednocześnie Centralny Ośrodek Informacji Gospodarczej podaje, że w tym samym czasie ponad 5400 osób fizycznych ogłosiło upadłość konsumencką. Pomimo podobnego nazewnictwa, upadłość konsumencka niesie nieco inne konsekwencje niż upadłość firmowa. Procedura ich ogłoszenia także przebiega inaczej.
Czym jest upadłość?
Upadłość jest stanem, w którym osoba fizyczna, nieprowadząca działalności gospodarczej, lub przedsiębiorca, nie są w stanie regulować swoich zobowiązań. Podstawą uruchomienia procedury ogłoszenia upadłości konsumenckiej czy gospodarczej w sądzie są przepisy ustawy Prawo upadłościowe z dnia 28 lutego 2003 roku.
Na wielu płaszczyznach upadłość konsumencka i upadłość firmowa są do siebie podobne. Obie procedury prowadzone są na podstawie przepisów tej samej ustawy Prawo upadłościowe. W obu przypadkach konsument czy przedsiębiorca stają się niewypłacalni, a finałem postępowania upadłościowego jest rzeczywiste ogłoszeniem upadłości.
Różnice pomiędzy upadłością osoby fizycznej i przedsiębiorcy
Obie procedury mają wspólny cel, ale istnieją pewne elementy różnicujące oba postępowania. Wśród nich są:
- Cel upadłości – w przypadku upadłości firmowej ma ona windykacyjny charakter i dąży do możliwie jak najpełniejszego zaspokojenia wierzycieli. Przy upadłości konsumenckiej mamy do czynienia z oddłużeniem dłużnika.
- Brak środków finansowych i majątku – jeśli przedsiębiorca nie może pokryć kosztów postępowania upadłościowego, sąd odrzuci jego wniosek o upadłość, natomiast przy konsumentach brak majątku nie jest przeszkodą.
- Liczba wierzycieli – warunkiem ogłoszenia upadłości gospodarczej jest istnienie co najmniej dwóch wierzycieli przedsiębiorcy. Przy konsumentach nie ma takiego wymogu.
- Przywileje przy upadłości – jeśli chodzi o upadłość konsumencką, osoba fizyczna ma prawo do zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych. W przypadku gdy ma dom czy mieszkanie i syndyk będzie sprzedawał nieruchomość, z masy upadłościowej wyodrębniona zostanie kwota na poczet czynszu najmu lokalu mieszkalnego. Przedsiębiorcy nie mają takich przywilejów.
- Plan spłaty długów – dla przedsiębiorców korzystających z instytucji upadłości jest on obowiązkowy, a dla osób fizycznych nieprowadzących działalności – opcjonalny.
Dodatkowo przedsiębiorca może wykorzystać postępowanie naprawcze, które ma zapobiec powstaniu stanu niewypłacalności zadłużonej firmy. Nie ma takiego postępowania w przypadku konsumentów, którzy mogą wykorzystać jedynie metody pozasądowe regulacji stosunków cywilnoprawnych ze swoimi wierzycielami.
Wniosek o ogłoszenie upadłości
Przedsiębiorca, który stanie się niewypłacalny, jest zobowiązany na mocy przepisów do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w terminie 30 dni od zaistnienia okoliczności, które są podstawą do jej ogłoszenia. Jeśli tego nie zrobi, ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą oraz karną. Nie ma takiego nakazu w stosunku do dłużnika będącego konsumentem.
Oddłużenie i umorzenie długów tylko dla konsumenta
Skutkiem upadłości konsumenckiej może być tzw. oddłużenie, czyli możliwość umorzenia nieuregulowanych zobowiązań po zakończeniu postępowania upadłościowego. W przypadku upadłości firmowej nie zawsze kończy się na umorzeniu długów, a skutki mogą być długotrwałe i dotkliwe dla przyszłej działalności, np. w kontekście uzyskania zaufania partnerów biznesowych.
[1] https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/podmioty-gospodarcze-wyniki-finansowe/przedsiebiorstwa-niefinansowe/rejestracje-i-upadlosci-przedsiebiorstw-w-i-kwartale-2024-roku,29,21.html